Facilitair grondbeleid
Doel van facilitair grondbeleid is het ondersteunen en faciliteren van particulier initiatief. De gemeente neemt hierbij niet het risico van de grondexploitatie voor haar rekening.

Ondersteuning particulier initiatief
Particuliere initiatieven die bij de gemeente binnenkomen worden voorgelegd aan het Haags Initiatieven Team (HIT). Het HIT geeft een integraal advies over wenselijkheid en haalbaarheid van het initiatief. Als een particulier initiatief niet past binnen een vigerend bestemmingsplan, kunnen er redenen zijn om te onderzoeken of het plan toch mogelijk gemaakt kan worden. Op verzoek van de initiatiefnemer en tegen vergoeding van onkosten kan de gemeente een PlanUitwerkingsKader (PUK) opstellen. In situaties waarin de gemeente marktinitiatieven op grond, die niet in (vol) eigendom van de gemeente is, faciliteert en waarvoor aanpassingen van het bestemmingsplan en/of erfpachtcontract noodzakelijk zijn, kan een anterieure overeenkomst afgesloten worden.

Transformatie kantoorgebouwen
Door middel van transformatiebeleid worden eigenaren van leegstaande kantoorpanden gestimuleerd om hun incourante vastgoed geschikt te maken voor andere functies, bijvoorbeeld wonen. De ambitie is om jaarlijks 75.000 m2 bruto vloeroppervlak (bvo) kantoorruimte te transformeren. In 2015 en 2016 is deze ambitie ruimschoots gehaald met een volume van respectievelijk 93.000 en 80.000 m2 aan vergunningverlening ten behoeve van transformatie. In geval van erfpacht is sprake van wijziging van lopende erfpachtrechten en wordt nagegaan of grondwaardesuppletie betaald dient te worden. Als het vastgoed eigendom is van de gemeente kan uitgifte van grond met opstal plaats vinden. Tot slot kan bij aanpassing van perceelgrenzen sprake zijn van uitgifte van snipperstroken.
Woningmarkt
Den Haag is de afgelopen tien jaar gegroeid; de bevolking nam toe van ruim 474.000 inwoners in 2007 naar ruim 525.000 inwoners in 2015. De komende jaren groeit de Haagse bevolking naar verwachting verder door naar 532.000 in 2020 en 552.000 in 2030. Daarbij zal het aandeel eenpersoonshuishoudens flink toenemen en de sociale doelgroep zal in absolute aantallen toenemen. De Haagse koopwoningmarkt heeft in 2015 en 2016 een sterke groei van het aantal verkopen en van de verkoopprijzen laten zien. Er is inmiddels sprake van krapte op de woningmarkt, waardoor de prijzen verder stijgen en koopwoningen steeds minder bereikbaar worden voor starters en middeninkomens in het algemeen. De huurmarkt staat onder andere als gevolg van deze ontwikkelingen op de koopwoningmarkt eveneens onder druk. Met name in het middensegment, met huurprijzen die net boven de liberalisatiegrens liggen, is er een tekort. Mede hierdoor, en door de stijging van het aantal ééngezinshuishoudens, is er in de grote steden, waaronder Den Haag, een trend waarneembaar waarbij kleine huurappartementen gretig aftrek vinden.

In de Woonvisie 2017-2030 is daarom een van de ambities het voorzien in de behoefte aan betaalbare woningen voor lagen en middeninkomens. Dit betekent dat bij nieuwbouwprojecten uitgegaan wordt van 30% sociale woningbouw, en dat jaarlijks 20% van de nieuwbouwwoningen in de middeldure huursector dient te worden gerealiseerd. Daarnaast is het streven om jaarlijks 200 kavels en/of kluswoningen uit te geven aan particulieren die individueel of collectief hun eigen woning kunnen bouwen (kleinschalig opdrachtgeverschap). Andere belangrijke ambities in de Woonvisie zijn duurzaamheid en aanpasbaar wonen.

Verwervingsbeleid
Onder het in 2012 ingezette grondbeleid is de aankoop van grond en vastgoed zo veel mogelijk beperkt. Als de gemeente toch wil verwerven, probeert ze in overleg met de eigenaar overeenstemming te bereiken op basis van minnelijke verwerving. Hiervoor wordt een taxatie opgesteld en onderhandelt de gemeente met de eigenaar over de aankoopwaarde en een eventuele schadeloosstelling. Maar tegelijkertijd start de gemeente veelal een onteigeningsprocedure om de voortgang van het project veilig te stellen als uiteindelijk niet tot overeenstemming kan worden gekomen. Onteigenen duurt gemiddeld twee jaar. De gemeente maakt zo nodig ook gebruik van de mogelijkheden die de Wet Voorkeursrecht Gemeenten (WVG) biedt.

Uitgiftebeleid en methoden grondprijsberekening
Het uitgiftebeleid en het grondprijsbeleid is vastgelegd in de Grondprijzenbrief. In principe wordt jaarlijks een grondprijzenbrief uitgebracht (vigerend is nu de Grondprijzenbrief 2016-2017). Het uitgangspunt bij de bepaling van grondprijzen, met uitzondering van de normgrondprijzen voor sociale woningbouw en non-profit functies, is een marktconforme grondprijs. De grondprijzen worden vastgesteld door middel van onafhankelijke taxaties binnen de kaders van de vigerende Grondprijzenbrief.

Kleinschalig opdrachtgeverschap
Sinds 2012 biedt de gemeente jaarlijks kavels aan ten behoeve van kleinschalig opdrachtgeverschap. In de Woonvisie 2017-2030 is vastgelegd dat het streven is om per jaar 200 kavels en/of kluswoningen in dit kader uit te geven. De gemeente geeft de grond uit tegen een vooraf vastgestelde kavelprijs en een beperkt aantal voorwaarden (deze zijn opgenomen in een zogenaamd ‘kavelpaspoort’).

Erfpachtbeleid
Erfpacht is een instrument in het grondbeleid en helpt de gemeente met de regie op ruimtelijke ontwikkelingen door het in te zetten als sturings- en beheerinstrument. Daarnaast is het een instrument om de gebiedsontwikkeling te versnellen. Partijen hadden moete om financieringen rond te krijgen en financiering in de vorm van erfpacht kan een uitkomst bieden. Financiering door erfpacht zorgt er voor dat er makkelijke ontwikkeld kan worden en stimuleert dus gronduitgiften. De gemeente Den Haag hanteert een gemengd stelsel van gronduitgifte, waarin erfpacht en eigendom naast elkaar kunnen bestaan. Belangrijke taken in het erfpachtbeleid betreffen het zorg dragen voor het beheer en de aanpassing van erfpachtcontracten, het innen van de financiële verplichtingen (o.a. canon) vanuit de erfpachtcontracten, opnieuw uitgeven van aflopende erfpachtcontracten en het aanbieden van de mogelijkheid aan erfpachters om hun recht om te zetten in vol eigendom. De gemeente Den Haag beheert ca. 71.000 erfpachtrechten, waarvan circa 29.000 met periodieke canonbetaling.

De spelregels voor het erfpachtbeleid zijn geregeld in de Algemene Bepalingen voor de uitgifte in erfpacht van gronden der gemeente 's-Gravenhage 1986, herziening 1993 versie 2008 en aanvullende Algemene Regels voor de Heruitgifte in erfpacht van aflopende rechten van erfpacht voor bepaalde tijd en voor de omzetting van voortdurende rechten van erfpacht op gronden der gemeente 's-Gravenhage 1986, herziening 1993 versie 2008. In aanvulling, naast of in afwijking daarop wordt met de erfpachter bijzondere bepalingen overeenkomen. Deze gaan onder andere over de bestemming en het toegestane gebruik van het perceel. In sommige gebieden en voor sommige erfpachtcontracten gelden andere voorwaarden, zoals het contractgebied Scheveningen. Sinds 2008 is in een aantal delen van de stad verkoop van grond in vol eigendom bij uitgifte toegestaan. Tevens bestaat in deze gebieden voor erfpachters de mogelijkheid om hun recht van erfpacht na de (her)uitgifte in erfpacht om te zetten in vol eigendom. Een aantal maatschappelijke functies (sociale woningbouw, sportvoorzieningen, kerken, HOED-praktijken e.d.) is hiervan uitgesloten, vanwege het feit dat hier sprake is van een niet-commerciële grondprijs.

Erfpachtbaten gelden als voedingsbron voor activiteiten en projecten in het kader van stedelijke ontwikkeling. Op dit moment betalen erfpachters gemiddeld 3,30% canon over de huidige grondwaarde. Gezien de lage marktrente zal dit percentage naar verwachting dalen in de komende jaren (het canonpercentage van 2017 betreft 1,6%) en zullen de erfpachters na de canonherziening fors minder betalen. Dit leidt tot minder opbrengsten voor de gemeente na de vijfjaarlijke canonherziening. Daarom is (bij de begroting 2017-2020) € 2 mln per jaar in 2018 en 2019 beschikbaar gesteld om de lagere afdracht voor projecten te compenseren. Hiernaast is in het risicocumulatiemodel een risico opgenomen dan structureel lagere erfachtbaten. Op basis van marktontwikkelingen en realisaties blijven we de ontwikkelingen monitoren.