In 2018 worden naar verwachting circa 4.000 woningen opgeleverd. Den Haag heeft jaarlijks gemiddeld 2.000 tot 2.500 extra woningen nodig voor het groeiend aantal inwoners. Naast goedkope woningen voor lagere inkomensgroepen worden middeldure en dure woningen gebouwd in een aantrekkelijke stedelijke woonomgeving. Het bouwprogramma is gedifferentieerd en gericht op verschillende groepen, zoals studenten, starters, empty-nesters, expats en zorgbehoevende groepen. Ook de wijze van ontwikkelen varieert, van kleinschalig opdrachtgeverschap en kluswoningen tot projectmatige ontwikkelingen van markthuur- en koopwoningen. Den Haag hecht ook aan het goed benutten van bestaand leegstaand vastgoed. Daarom wordt een deel van de woningen gerealiseerd door kantoren en maatschappelijk vastgoed om te bouwen.

De gemeente stuurt op een meerjarig woningbouwprogramma. Komende jaren is het van cruciaal belang om te zorgen voor voldoende woningbouwplannen op ontwikkelingslocaties in de stad. De gemeente jaagt nieuwe woningbouwprojecten aan en trekt bestaande projecten vlot door oplossingen aan te dragen voor knelpunten en de voortgang te bewaken. Ook worden actief investeerders geworven voor de woningbouwopgave.

30% sociale woningbouw
De gemeente werkt aan sociale woningbouw. Daarvoor worden prestatieafspraken met de woningcorporaties Staedion, Vestia, Haagwonen, Arcade, Duwo en Rijswijk Wonen afgesloten en de jaarlijkse productie tot gemiddeld 750 woningen opgeschroefd. Ook bevordert de gemeente de bouw van betaalbare woningen door commerciële partijen. Het aantal nieuw te bouwen sociale huurwoningen in de planvoorraad kan daarmee toenemen. Samenvattend: voor de periode tot 2020 staan door alle inspanningen al ruim 2.800 woningen in de planning. In 2018 worden onder meer sociale woningen opgeleverd aan de Haveltestraat/Coevordenstraat, op het Norfolkterrein, Calandstraat en aan de Leyweg.

Bouw van markthuurwoningen
De gemeente stuurt op de bouw van 20% huurwoningen in de middeldure marktsector (710-900 euro) in het bouwprogramma vanwege de grote vraag naar dit type woningen. Er zijn afspraken gemaakt met beleggers zoals Syntrus Achmea, Bouwinvest, Bouwfonds en Mn Services om te investeren in woningbouw in Den Haag, gebruik makend van de grote belangstelling voor belegging in woningen. In 2018 wordt het actief werven van partijen voor de bouw van middeldure huurwoningen voortgezet. Er zullen verschillende projecten met markthuurwoningen worden opgeleverd. Ook wordt met nieuwe projecten gestart en worden nieuwe ontwikkelingen in gang gezet.

Woningen voor statushouders
De gemeente huisvest vluchtelingen met een tijdelijke verblijfsvergunning en helpt en ondersteunt deze mensen bij het vinden van een plek in de Haagse samenleving. De taakstelling (per mei 2017) voor het eerste half jaar van 2018 is beduidend lager dan eerder, namelijk een daling naar 181 personen. De nieuwe cijfers leiden niet tot bijstelling van de huidige ontwikkeling van locaties. Woningcorporaties stellen ook in 2018 maximaal 10% van hun vrijkomend aanbod beschikbaar voor de huisvesting van statushouders. De gemeente is bezig om voor 2018 nieuwe huisvestingslocaties te plannen. Als de opgave groter blijkt dan we binnen de afspraken met de corporatie kunnen huisvesten, is extra huisvesting nodig. Rond 1 oktober 2017 wordt deze taakstelling definitief vastgesteld.

Corporaties
In 2015 heeft de gemeente met de corporaties prestatieafspraken gemaakt voor de periode tot 2019. In 2017 zijn de afspraken tussentijds geëvalueerd en zijn aanvullende afspraken gemaakt. 2018 staat in het teken van uitvoering van deze afspraken. Naar verwachting zal het overgrote deel van de prestatieafspraken in 2018 gehaald worden. Zo wordt de betaalbaarheid van corporatiewoningen gegarandeerd door middel van percentages met maximale huurprijzen. Alle openverbrandingstoestellen worden uitgefaseerd en de corporaties halen de afgesproken verduurzaming in labelstappen. 2018 staat ook in het teken van het maken van nieuwe afspraken conform de nieuwe Woningwet en op basis van de nieuwe woonvisie. Uitbreiding van de kernvoorraad voor de doelgroep lagere inkomens staat hoog op de agenda.

Studentenhuisvesting
Om het groeiende aantal studenten te huisvesten, wordt in de periode 2017-2024 gestreefd naar het toevoegen van 1.900 studentenwoningen. De gemeente faciliteert initiatiefnemers. Hierbij wordt een afweging gemaakt op basis van een juiste mix van woonruimten, vooral in het centrumgebied, flexibele en bijzondere concepten en betaalbare studentenwoningen. In 2018 wordt door DUWO een complex van 481 woningen aan het Leeghwaterplein opgeleverd.

Langer zelfstandig thuis
Speerpunt van het gemeentelijk Wmo-beleid is dat ouderen langer thuis blijven wonen. De gemeente Den Haag werkt met de betrokken partijen (corporaties en zorginstellingen) aan een betere afstemming van vraag en aanbod van de woningvoorraad en woonomgeving, zodat kwetsbare doelgroepen zo lang en zoveel mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. De gemeente gaat voor een aanpak op maat. Betaalbaarheid, keuzevrijheid, leefbaarheid en spreiding zijn daarbij belangrijke aspecten. De gemeente zet daarbij in op bewustwording en hulp en advies bij doorstroming naar een geschikte woning. Verder zet de gemeente in op minimaal één woon(zorg)voorziening per stadsdeel. Gestart wordt in het centrum en Laak waarvoor in 2018 een plan wordt gemaakt dat aansluit op de behoefte van ouderen in deze stadsdelen. We faciliteren groepsinitiatieven en realiseren minimaal één locatie per jaar voor collectief particulier opdrachtgeverschap. We onderzoeken in 2018 de mogelijkheid een fonds op te richten waaruit verenigingen van eigenaren (VvE’s) en woningcorporaties collectieve aanpassingen aan woningen kunnen doen zodat mensen langer zelfstandig kunnen wonen.

Aanjagen vernieuwing zorgvastgoed
De verandering in de vastgoedportefeuille bij zorgpartijen kost veel tijd. De gemeente stimuleert dat er in 2018 plannen komen voor de te herbestemmen panden die in de behoefte voorzien. Het behoud van voldoende woningen voor kwetsbare groepen is daarbij van belang. Dat doet de gemeente door partijen met elkaar te verbinden, door belemmeringen weg te nemen en door zelf te onderzoeken wat mogelijk is op de betreffende plekken.

Huisvestingsafspraken kwetsbare mensen
De gemeente en de corporaties zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het huisvesten van sociaal kwetsbare mensen. Mensen die vroeger in een instelling verbleven, moeten nu zelfstandig gaan wonen. Dit zorgt voor druk op vooral de sociale woningvoorraad. De uitdaging ligt in het zoeken naar passende huisvesting voor deze doelgroepen. De gemeente neemt de regie en fungeert als intermediair bij particuliere initiatieven. We herijken, samen met woningcorporaties en zorgpartijen, het Haagse afsprakenkader over de woningtoewijzing van begeleid wonen. Daarbij nemen we voorstellen mee om meer spreiding te bereiken. We faciliteren in 2018 de ontwikkeling van zes kleinschalige projecten in leegstaand gemeentelijk vastgoed waar kwetsbare groepen (zorgjongeren, statushouders, doelgroepen van begeleid wonen) zelfstandig kunnen wonen, met zorg en begeleiding in de buurt.

Arbeidsmigranten
In de regio Haaglanden is de ambitie dat er uiterlijk in 2018 6.000 aanvullende plaatsen komen voor arbeidsmigranten. Den Haag neemt hiervan 2.000 voor eigen rekening. De verwachting is dat een overgroot deel van deze plaatsen in Den Haag in 2018 worden gerealiseerd, onder meer via initiatieven van uitzendbureaus voor de huisvesting van deze groep. De gemeente adviseert initiatiefnemers en helpt bij het opstellen van plannen zodat ze door het gemeentelijke proces worden geloodst.

Tijdelijke verhuur
De gemeente geeft vergunningen voor tijdelijke verhuur af aan particuliere eigenaren van woningen die door dubbele woonlasten in financiële problemen komen. Het aantal afgegeven vergunningen is vanwege de crisis de afgelopen jaren fors toegenomen, maar neemt weer af. Door een wijziging in de Leegstandswet is de vergunning nu vijf jaar geldig, waardoor er minder snel een verlenging zal worden aangevraagd. Naast vergunningen voor tijdelijke verhuur aan particulieren worden ook vergunningen voor tijdelijke verhuur verstrekt voor nieuwe locaties voor statushouders. Voor 2018 verwacht de gemeente in totaal ongeveer 150 aanvragen.

Aanpak overlast
De gemeente heeft het Meld- en Steunpunt Woonoverlast opgericht om bewoners te helpen als zij overlast ervaren. Dit omvat de aanpak van onrechtmatig wonen (overbewoning en onrechtmatig gebruik van panden) en overlast door woongedrag in vooral de particuliere woningvoorraad. De corporaties pakken de woonoverlast in hun eigen bezit op. Het meldpunt onderzoekt de meldingen en werkt samen met diverse ketenpartners om een oplossing te vinden. Soms door middel van handhaving, in andere gevallen door het inzetten van zorg en begeleiding, veelal een combinatie van beide. De aanpak van overlast is oplossingsgericht, in het uiterste geval wordt tot ontruiming overgegaan. De Haagse Pandbrigade stelt voor de periode 2017-2020 een ‘regisseur bestrijding woonoverlast’ aan. Die heeft als taak de regie te versterken en in samenwerking met partners woonoverlast sneller en doelgerichter aan te pakken.

Verduurzaming van woningen na 2018
Het huidige programma voor duurzaam woningonderhoud loopt tot 2019. We verwachten het programma met goed resultaat in 2018 af te ronden. Ook maken we in 2018 een nieuw plan voor de schaalsprong in de energietransitie van woningen, met als uitgangspunt dat jaarlijks 8.000 (ca 5.500 particuliere en 2.700 sociale) woningen) van voor 1985 naar minimaal label B gaan. Ook ontwikkelen we voor 2020 een plan voor de gehele stad, waarin is uitgewerkt welke wijken welk type warmtevoorziening nodig hebben. We ontwikkelen een nieuw uitvoeringsprogramma voor de verduurzaming van de particuliere voorraad dat hier recht aan doet. Met corporaties wordt afgesproken minimaal hetzelfde te doen. Bij transformatie van kantoren of ander vastgoed naar woningen sturen we op verduurzaming naar minimaal label B. De CO₂-impact van bovenstaande maatregelen wordt in de voorstellen voor deze plannen opgenomen.

Den Haag heeft de ambitie om in 2040 CO₂-neutraal te zijn. Een grote uitdaging daarbij is het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad. Het gaat om de verduurzaming van 250.000 woningen en dan met name de 165.000 woningen van vóór 1985. Ongeveer 110.000 woningen van voor 1985 zijn in eigendom van particulieren en de rest is van woningcorporaties. Om in 2040 CO2 –neutraal te zijn betekent dat elk jaar zo’n 5.500 particuliere woningen moeten worden verduurzaamd. In de periode 2018-2020 wordt hiervoor € 0,5 mln. per jaar extra beschikbaar gesteld. Het gaat om een enorme opgave omdat verschillende soorten woningen elk hun eigen duurzaamheidsaanpak vragen die ook nog eens gekoppeld moet worden aan de verschillende soorten warmtesystemen in een gebied.
Ongeveer 1/3^e van de lasten op dit begrotingsproduct (Woonbeleid) is ten behoeve van verduurzaming van wonen.

Voor het verbeteren en verduurzamen van het particuliere woningbezit ligt het initiatief bij de eigenaren van de woningen. Het Haagse programma ’Hou van je Huis’ voor de particuliere woningvoorraad gaat daarom uit van faciliteren, stimuleren en verbinden van bewoners en bedrijven. Het doel is 20.000 duurzame woningrenovaties tot 2020. De aanpak ‘Werken aan duurzaam woningonderhoud’ uit 2016 (RIS 289985) wordt ook in 2018 voortgezet.
Uitgangspunten:

• Versterken, opschalen en versnellen van zowel de vraag bij bewoners als het aanbod in de markt.
• 4.000 duurzame woningrenovaties per jaar aan het eind van het programma (december 2018).
• Woningen zo veel mogelijk stapsgewijs naar energielabel B brengen.
• Een gebiedsgewijze aanpak: in heel de stad een faciliterende rol, in bepaalde focusgebieden actief stimuleren van duurzame woningrenovaties. De focusgebieden zijn: Bomenbuurt, Bloemenbuurt, Heesterbuurt, Laak, Leyenburg, Mariahoeve, Rustenburg- Oostbroek, Transvaal, Valkenbos en Vruchtenbuurt.

Deze aanpak leidt tot woningen die comfortabeler en energiezuiniger zijn. De toegevoegde materialen (isolatie) in de woningen leiden tot energiebesparing die kan oplopen tot circa 30% minder energiegebruik voor ruimteverwarming

WOM Den Haag Zuidwest
De gemeente en Vestia werken sinds 2014 samen in de WOM Den Haag Zuidwest. De opgave van de WOM Den Haag Zuidwest is om in tien jaar tijd circa 1.000 woningen te realiseren in Zuidwest. Hiermee komen meer goede en betaalbare woningen beschikbaar en krijgt de vernieuwing van Den Haag Zuidwest een kwaliteitsimpuls. Het voornemen is om in 2018 en 2019 circa 150 nieuwe woningen te realiseren in Moerwijk-Oost. In 2018 staat ook de tussentijdse evaluatie van de verbonden partij WOM Den Haag Zuidwest B.V. gepland.

Nieuwe Generatie Stadswijken
In het kader van ‘Stad in Transitie’ heeft de gemeente vijf proposities benoemd waaronder - naast bijvoorbeeld CID en de Schaalsprong Openbaar Vervoer - de Nieuwe Generatie Stadswijken. Hiermee streeft de gemeente naar sociaaleconomische differentiatie in kwetsbare stadswijken. Het kernthema van de aanpak is de energietransitie en het verduurzamen van de woningvoorraad. Dat wordt beschouwd als een kapstok voor het aanpakken van de wijken en wordt gekoppeld aan sociaaleconomische programma’s. Samen met o.a. de corporaties zoeken we naar vernieuwende aanpakken en financieringsmogelijkheden. De Haagse wijken Moerwijk en Mariahoeve zijn aangewezen als pilotwijken. In 2018 wordt de uitvoering van de pilots voortgezet en wordt de aanpak opgeschaald naar andere wijken.

VvE-balie
De VvE-balie stimuleert de ontwikkeling naar sterke verenigingen van eigenaren en activeert en adviseert die eigenaren in het onderhoud en verbeteren van hun woningen. De VvE-balie wil jaarlijks bij 400 verenigingen met 3.000 appartementen, eigenaren begeleiden en stimuleren om de woning te onderhouden en aan duurzame maatregelen te doen. Met het in 2017 ingestelde VvE-fonds worden leningen verstrekt aan eigenaren van kleine VvE’s om aan duurzame maatregelen en woningonderhoud te doen. De VvE-balie verzorgt de intake, het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting verstrekt de leningen.

Geluidssanering woningen
De gemeente isoleert woningen in gebieden waar veel geluidhinder van verkeer is. Een verminderde geluidsbelasting verhoogt het wooncomfort. De belangrijkste reden is echter de gezondheid. Geluidshinder heeft een negatieve invloed op de gezondheid van mensen: hinder, slaapverstoring en hart- en vaatziekten. Hiervoor worden, vanuit het actieplan ’Omgevingslawaai 2015-2018’ (RIS 290688) woningen op knelpunten voorzien van gevelisolatie en/of dubbel glas.
Het programma voor geluidssanering in Den Haag ligt vast in de door het toenmalige ministerievan VROM vastgestelde A-lijst met vastgestelde urgente saneringsgevallen waar sprake is van grote geluidsbelasting. Op dit moment is de verwachting dat in 2023 de A-lijst in haar geheel is gesaneerd. De kosten worden gedekt uit een rijkssubsidie (jaarlijks aanvragen) en uit gemeentereserve.

De Haagse pandbrigade houdt toezicht op de naleving van de bouw- en woonregelgeving. De brigade handelt overtredingen af over het gebruik en de staat van bouwwerken. Het gaat bijvoorbeeld om achterstallig woningonderhoud, strijdigheid met het bestemmingsplan, onrechtmatig gebruik van woningen en illegale bouw. De Haagse pandbrigade voert integrale controles uit. Daarbij kijken medewerkers naar onjuist gebruik (illegale bewoning, hennep, bestemmingsplan), onderhoudsgebreken en illegale bouw, maar ook naar inschrijvingen in de basisregistratie persoonsgegevens en mogelijke fraude met sociale voorzieningen. De pandbrigade richt zich in het bijzonder op gebieden waar de leefbaarheid onder druk staat en op meldingen vanuit het Meld- en Steunpunt Woonoverlast (jaarlijks circa 1.800). De prioriteiten staan in het jaarlijks uitvoeringsprogramma (RIS 296991).
De gemeente controleert ook de woonwagencentra periodiek op naleving van de bouw- en woonregelgeving. Deze controles moeten ervoor zorgen dat het gebruik en de fysieke staat van 233 woonwagens op zeventien locaties op orde blijft.

De gemeente Den Haag bestrijdt kakkerlakken in particuliere woningen op basis van meldingen. De feitelijke bestrijding wordt uitbesteed aan de Haagse milieuservices. Hierdoor blijft de verspreiding van kakkerlakken beheersbaar. Per jaar verwachten we circa vijftig meldingen en is bestrijding in enkele honderden woningen nodig.

De nota ‘Den Haag duurzaam, Agenda 2015-2020’ (RIS 283893) beschrijft de kaders en prioriteiten voor de komende jaren. In 2016 is vastgesteld hoe de middelen voor duurzaamheid uit het coalitieakkoord de komende jaren worden uitgegeven (RIS 290013). Den Haag werkt aan de volgende doelen.

Minder CO ₂
Het programma ‘Duurzaam woningonderhoud’ voorziet in 2018 in projecten gericht op het reduceren van CO₂-emissie door woningen. Onder andere via de balie voor verenigingen van eigenaren wijzen we woningeigenaren op het energiebesparingsfonds dat zich richt op het verduurzamen van verenigingen met minder dan tien wooneenheden. Ook het maatwerkadvies aan bewoners met lagere inkomens wordt in 2018 doorgezet. Bedrijven worden, afhankelijk van het soort branche, zoveel mogelijk met maatwerk gestimuleerd om te verduurzamen. Te denken valt aan duurzaamheidskringen, MKB-scans en trajecten per bedrijventerrein. Ook in 2018 geeft de gemeentelijke organisatie zelf het goede voorbeeld door bijvoorbeeld de eigen huisvesting, vervoer en inkoop van goederen en diensten duurzamer te maken.

Warmtenet uitbreiden en verduurzamen
Ook in 2018 voert de gemeente actief regie op het verduurzamen van de Haagse energievoorziening. Om de overgang naar een schonere en meer duurzame energievoorziening te versnellen, werkt het Haags warmte initiatief aan alternatieven voor verwarming op aardgas. Voor een tiental gebieden in de stad komen er concrete voorstellen voor energiebesparing en uitfasering van aardgas, gecombineerd met onderhoud en geplande ingrepen in vastgoed. Duurzame warmte is daarbij het doel.

In 2018 worden businesscases opgesteld en haalbaarheidsstudies uitgevoerd om wijken aardgasvrij te maken. Mariahoeve, Den Haag Zuidwest en de Binckhorst zijn de wijken waar gestart wordt met het uitwerken van businesscases en haalbaarheidsstudies. Er wordt aangesloten bij de nieuwe generatie stadswijken (Mariahoeve en Moerwijk) en het aansluiten van woningen op de stadsverwarming in Den Haag Zuidwest waar de geothermiecentrale duurzame warmte gaat leveren. Ook zal er onderzoek plaatsvinden naar de mogelijkheid van geothermie in Ypenburg.
Voor de plannen voor de energietransitie is in 2017 en 2018 is € 2 mln. extra beschikbaar gesteld.

Klimaatbestendige stad
In 2018 werkt de gemeente verder aan het klimaatbestendig maken en houden van de stad. Uitgangspunt: klimaatbestendigheid wordt verankerd in het handelen en denken van alle partijen die betrokken zijn bij de (her)inrichting van de stad. Door samen te werken met andere partijen en mee te liften met andere opgaven en werkzaamheden kunnen we meegroeien met klimaatverandering. Veel maatregelen maken de stad niet alleen klimaatbestendiger, maar dragen ook bij aan een aantrekkelijke en leefbare stad.

In 2018 wordt verder ingezet op de verschillende onderdelen van het ‘Actieprogramma klimaatbestendige stad 2015/2016’ (RIS 283893). Het actieprogramma bestaat uit:

• Weten: wat betekent klimaatverandering voor Den Haag?
• Willen: kennis vertalen naar ambities/beleid voor een klimaatbestendige stad.
• Werken: actie in de praktijk.

We volgen in 2018 de ontwikkeling van kennis en onderzoek over klimaatbestendigheid. Daarvoor onderhoudt Den Haag contacten met onderzoekinstellingen, onderwijs en kennisnetwerken. We gaan in 2018 door met de samenwerking met andere steden en kennisontwikkeling binnen verkenningen en proeftuinen. Daarnaast zorgen we ervoor dat klimaatbestendigheid een agendapunt is in gemeentelijk beleid en programma’s. Inmiddels is in onder meer de ‘Agenda groen voor de stad’ (2016), de ‘Agenda ruimte voor de stad’ (2016) en het ’Gemeentelijke rioleringsplan Den Haag’ (2015) klimaatbestendigheid opgenomen. Op een aantal concrete punten gaan we aan de slag. Met de subsidieregeling groene daken stimuleren we inwoners een groen dak aan te leggen. Bovendien moedigen we inwoners aan om hun tuinen groener te maken. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld door op plekken in de stad waar dat mogelijk is de ruimte groener te maken zodat het water beter wordt vastgehouden. Dat draagt niet alleen bij aan klimaatbestendigheid, maar ook aan de leefbaarheid van de stad.

Circulaire economie
In 2016 en 2017 zijn de grondstoffenstromen in kaart gebracht voor het gebied de Binckhorst en vervolgens voor de hele stad. Hiermee is helder hoe de stromen in de stad lopen en welke sectoren het meest kansrijk zijn in termen van reductie van CO₂-uitstoot en het creëren van nieuwe banen. In de loop van 2017 zijn de eerste resultaten bekend geworden van de activiteiten van de grondstoffenmakelaar in de Binckhorst en van diverse opgestarte projecten en businesscases. Aan de hand hiervan wordt een programma opgesteld voor de komende jaren, samen met allerlei partijen in de stad zoals onderzoeksinstituten, onderwijsorganisaties, ondernemers en maatschappelijke organisaties.

Versterken Haagse kracht
Steeds meer Haagse inwoners en ondernemers zetten zich in voor een duurzame leefomgeving. Duurzame initiatieven van bewoners worden ook in 2018 weer gestimuleerd (programma 19). Met de stichting Duurzaam Den Haag wordt in dit soort trajecten samengewerkt zodat zij zich als loketfunctie voor duurzaamheid kunnen blijven profileren en tegelijk het Haagse duurzaamheidsnetwerk kunnen onderhouden en uitbouwen. Ook in 2018 ondersteunt de gemeente initiatieven in de stad die zich richten op een bewuste en duurzame levenswijze en de verkoop van bijpassende producten. De gemeente verbindt en bundelt de (vaak kleine) initiatieven. Stadslandbouw ondersteunt initiatieven van inwoners en ondernemers op het gebied van bewustwording en productie van gezond en duurzaam voedsel. Er is een samenhang tussen het aanbod van milieueducatie op de scholen en kinderdagverblijven, de stadsboerderijen, het voedselthemapark en diverse andere initiatieven op het gebied van duurzame voedselproductie in de stad. In 2017 is de start gemaakt met het uitwerken van scenario’s voor het voedselthemapark Zuiderpark. In 2018 wordt op basis van een scenario gestart met de realisatie van het voedselthemapark, als invulling van de voedselstrategie. Het doel is om de bezoekers op een aantrekkelijke wijze bewust te maken van keuzes rondom voedsel en inzicht te geven in de voedselkringloop en –keten. In 2018 is The New Farm ingericht. In het ingediende bouwplan is zoals afgesproken ruimte voor milieueducatie. Nu zoveel burgers van binnen en buiten Den Haag The New Farm goed weten te vinden, ligt hier een prachtkans om te ondernemen en teelt en educatie te verbinden.

Eerder is onder woningbouw toegelicht dat de gemeente vluchtelingen met een tijdelijke verblijfsvergunning huisvest. Hiervoor worden ook panden ingezet die in gemeentelijk bezit zijn. Hiernaast verhuurt de gemeente grond en faciliteiten voor woonwagenstandplaatsen.

We begroten in 2018 € 30 mln. aan lasten te realiseren (incl. dotaties aan reserves). Het volume van het programma is ongeveer gelijk aan dat van eerdere jaren. Vanaf 2019 neemt het volume op het programma af, dat komt omdat de middelen die bij het coalitieakkoord beschikbaar zijn gesteld vanaf dat jaar volledig tot besteding zijn gekomen.

Lasten hebben voor ongeveer 1/3^e betrekking op de activiteiten die zich primair richten op duurzaamheid. Ook de activiteiten op het product Stadsvernieuwing Wonen en Bouw- woning en welzijnstoezicht vormen ongeveer 1/3^e van de lasten. De kosten van de Haagse pandbrigade vallen hieronder. De resterende lasten worden gemaakt in het kader van de verschillende activiteiten in het woonbeleid. Per activiteit of cluster van activiteiten volgt hieronder een toelichting.

We dekken de activiteiten voornamelijk uit algemene middelen en onttrekkingen aan hiervoor beschikbare reserves, zoals de reserve ten behoeve van uitgaven van het VvE-fonds. Huurbaten van vastgoed en overige dekkingsbronnen, zoals rijkssubsidie en voor geluidssaneringen van woningen en opbrengsten uit opgelegde dwangsommen vormen het restant van de baten.

Verloop financiële overzichten

Reserves worden ingezet als dekkingsbron van de eerder toegelichte activiteiten.